Nog niet heilig of getekend

Oudste afbeelding van Franciscus

Van Franciscus van Assisi zijn door de eeuwen heen duizenden afbeeldingen gemaakt: fresco’s, olieverfschilderijen, mozaïeken, gravures, pentekeningen etc. tot en met afbeeldingen met behulp van digitale technieken in onze tijd. In de nieuwe serie ‘Franciscus uit de kunst’ belicht broeder Fer van der Reijken iedere maand een afbeelding en daarmee een facet van de persoon Franciscus.

De kruiswonden ontbreken op dit fresco, wat er op wijst dat het voor de stigmatisatie (1224) gemaakt is

Er wordt vanuit gegaan dat dit de oudst bekende afbeelding van Franciscus is. (Hier tweemaal weergegeven, de bovenste wat meer ingezoomd dan de onderste – en de afbeeldingen zijn verschillend belicht.) Het gaat hier om een fresco in de benedenkerk van het klooster van de Heilige Benedictus in Subiaco (ongeveer 70 km ten oosten van Rome). De reden waarom dit fresco wordt gezien als de oudste afbeelding zit hem in het ontbreken van de kruiswonden (stigmata) in de rechterhand en de zijde. Die wonden in handen, voeten en zijde ontving Franciscus in september 1224 tijdens een visioen op de berg La Verna (Toscane). Ze maakten destijds zoveel indruk op de omstanders dat ze zeker zouden zijn afgebeeld in dit fresco. Daarbij komt dat de schilder Franciscus ook zonder aureool (stralenkrans rond het hoofd) heeft afgebeeld. Hij was dus nog niet heilig verklaard (Dat gebeurde twee jaar na zijn dood in 1228). Dat Franciscus ten tijde van het schilderen van dit fresco nog niet heilig verklaard was, kunnen we ook afleiden uit het ‘Fr’ links van zijn hoofd, hetgeen ‘broeder’ betekent. Als Franciscus al heilig verklaard zou zijn geweest, dan had de schilder zeker ‘de heilige Franciscus’ vermeld in plaats van ‘broeder Franciscus’ zoals nu te lezen is.

In 1223 had Franciscus het klooster in Subiaco bezocht en waarschijnlijk is het fresco kort na dit bezoek geschilderd.

Op de tweede afbeelding van het fresco staat nog te lezen ‘Pax huic domui’ en dat betekent ‘Vrede aan dit huis’. Franciscus wilde niets liever dan vredebrenger zijn. Blijkbaar had dat ook op de schilder indruk gemaakt.

Fer van der Reijken ofm

Gerelateerde nieuwsberichten