Franciscus was niet de eerste minderbroeder! Dat was een vriend van hem, namelijk Bernardus van Quintavalle, de eerste vriend die Franciscus volgde. Dat weten we van Franciscus zelf.

In zijn Geschriften vinden we een ‘Getuigenis over broeder Bernardus’. Via het boekje ‘Herinneringen aan broeder Franciscus’ is dit getuigenis in de Geschriften van Franciscus opgenomen. Goed om hierbij te weten is het volgende. Franciscus gaf de eigendommen van zijn vader weg (lakenstof en een paard), Bernardus gaf zijn eigen bezittingen weg. Daarom was hij volgens Franciscus de eerste minderbroeder.

Hand op het hoofd

In het ‘Getuigenis over broeder Bernardus’ lezen we hoe Franciscus op zijn sterfbed zijn hand op het hoofd van broeder Bernardus legde en hem zegende. Daarna zei Franciscus tot een van zijn gezellen:

“Schrijf op wat ik je zeg: ‘De eerste broeder die de Heer mij gegeven heeft, is broeder Bernardus. Hij heeft als eerste de volmaaktheid van het heilig evangelie op zich genomen en haar op een volmaakte wijze uitgevoerd door al zijn goederen uit te delen aan de armen. Om deze en vele andere verdiensten ben ik verplicht hem meer lief te hebben dan welke broeder dan ook van heel de gemeenschap. Daarom wil en beveel ik, zoals ik dit kan, dat ieder die generale minister wordt hem liefheeft en eerbiedigt zoals mijzelf. Ook alle provinciale ministers en alle broeders van heel de gemeenschap moeten met hem omgaan alsof ik het was.’”

En dan wordt erbij vermeld: Broeder Bernardus en de andere broeders die dit zagen, werden hierdoor zeer getroost.

Schaapjes op het drogen 

Hoe was het met de bekering van Bernardus van Quintavallle zo verlopen? Hierover lezen we meer in de Fioretti deel II, de bloemrijke verhalen over Franciscus.

Bernardus was jurist en had zijn financiële schaapjes op het droge. Maar de ommekeer van zijn vriend Franciscus intrigeerde hem in hoge mate. Hij besloot Franciscus een avond bij hem thuis uit te nodigen. Na een maaltijd met lange gesprekken gingen ze slapen. Bernardus deed net of hij sliep, waarop Franciscus enkele uren lang niets anders deed dan bidden met twee woorden: “Mijn God! Mijn God!” Dat was voor Bernardus zó inspirerend dat hij de andere dag Franciscus vertelde dat hij hem wilde volgen. Samen gingen ze naar de bisschopskerk om de Mis bij te wonen. Na afloop vroegen ze aan de priester om drie keer het Evangelieboek te laten openvallen. Daarop lazen ze de volgende teksten: “Als je volmaakt wilt zijn, ga dan je bezit verkopen en geef het aan de armen….” (Mt 19). “Neem niets mee voor onderweg…” (Lc 9) en “Neem je kruis op…” (Mt 16).

Bernardus voegde de daad bij deze woorden en begon om al zijn bezit uit te delen aan de armen, weduwen, wezen, pelgrims, kloosters en gasthuizen.

De datum van dit gebeuren wordt bepaald op 16 april 1208.

Schilderij

Eugène Burnand (1850-1921) heeft in 1919 een schilderij gemaakt van de bekering van broeder Bernardus. We zien hoe Bernardus vanuit zijn bed de biddende Franciscus gadeslaat.

In het tegenwoordige Assisi is in de Via Bernardo da Quintavalle nog steeds het huis van Bernardus te zien waar dit tafereel heeft plaatsgevonden. Een gevelsteen op het middeleeuwse pand toont de inscriptie:

“Hic S. Franciscum ad coenam et cubiculum Bernardus Quintavallis excepit et in extasim vidit”.

“Hier nodigde Bernardus van Quintavalle sint Franciscus als gast aan tafel uit en zag hij zijn extase.”

Traditioneel wordt het begin van de Orde omwille van de bekering van Bernardus vastgesteld op 16 april. De broeders worden wereldwijd gevraagd om juist op deze dag hun geloften te vernieuwen.

Fer van der Reijken