Theologische opleiding

We begeven ons vervolgens naar de theologische opleiding in Waena, die gedragen wordt door de minderbroeders en augustijnen, en door de bisdommen van Papoea. We hebben een ontmoeting met medebroeders die daar doceren. In deze en andere gesprekken wordt meermaals de naam van medebroeder Theo Vergeer genoemd. Het is goed om te horen hoe de broederschap investeert in de opleiding en vorming van broeders om les te kunnen geven op deze hogeschool.

We gaan ook nog naar de campus van de universiteit van Abepura. Daar is in een van de ruimten van de afdeling biologie de vlindercollectie van medebroeder Henk van Mastrigt ondergebracht. Deze bijzondere collectie wordt daar zeer goed onderhouden. En omdat Henk bij de vele zoektochten naar vlinders steeds studenten van de faculteit heeft betrokken is er een basis gelegd voor continuïteit. Enkele huidige medewerkers zijn ‘leerlingen’ van hem.

Na een siësta op het provincialaat gaan we op het einde van de middag weer naar Waena, waar de medebroeders wonen die studeren. We krijgen een ceremonieel onthaal met elementen vanuit de cultuur van Papoea en uit die van Flores. Daarna verzamelen we ons in een zaal, waar de 25 studenten zich voorstellen. Opvallend is dat verreweg het grootste gedeelte van hen van Florinese afkomst is. Flores is het eiland met een grote meerderheid van christenen, bijzonder ook RK. Daarnaast zijn enkelen van de studenten oorspronkelijk afkomstig van de Kei-eilanden, de Molukken of Sulawesi. Gestimuleerd door het transmigratiebeleid van overheid zijn veel families van andere eilanden naar Papoea gekomen. Het aantal oorspronkelijke Papoea’s dat intreedt blijft zeer beperkt.

In dit en andere gesprekken met jongere broeders vertel ik iets over mezelf en over de lange geschiedenis die onze Nederlandse broederschap met Indonesië/Papoea heeft. En Piet Bots vertegenwoordigt deze geschiedenis in levenden lijve.

Evangelisering op basis van dialoog

Ik vertel iets over onze broederschap in de Lage Landen, die een heel andere ontwikkeling doormaakt dan de groeiende broederschap in Papoea. En die leeft in een deel van de wereld waarin kerk en godsdienst niet vanzelfsprekend zijn en waarin jongere generaties nauwelijks of niet daarin worden opgevoed of ermee vertrouwd worden gemaakt.

Na mijn inbreng reageren broeders vooral daarop en vragen zij hoe wij daarmee omgaan? Is er nog wel gehoor voor de boodschap die wij willen brengen? Die is er niet zonder meer. Het is belangrijk om allereerst aansluiting te zoeken bij mensen met wie je in contact komt. In een sfeer van aandacht en luisterbereidheid kan er openheid ontstaan voor een persoonlijke getuigenis.

Ik moet denken aan wat ik gelezen heb over de eerste Nederlandse medebroeders die naar Papoea zijn gegaan. Ze werden in het diepe gegooid en hebben daar ontdekt hoe belangrijk het is om de eigen situatie en cultuur van de mensen nader te leren kennen om zinvol en vruchtbaar te kunnen werken. Evangelisering op basis van dialoog. Dat is de uitdaging in de specifieke situatie van Europa, evenals in die van Indonesië en van Papoea toen en nu.

In de weekenden werken studerende medebroeders beurtelings mee in het hospice voor mensen met hiv of nemen ze deel aan huisbijeenkomsten van kleinere christelijke gemeenschappen die er in enkele parochies bestaan.

De volgende dag gaan we naar Sentani, waar we allereerst een ontmoeting hebben met de elf novicen. Het is duidelijk dat jonge broeders in Papoea intreden in een provincie die ondertussen zelf broeders uitzendt naar andere landen. Zo zijn er drie broeders naar Papoea- Nieuw-Guinea uitgezonden geweest. Momenteel zijn er twee broeders in Zuid-Soedan en een in de Custodie van het Heilig Land.

Op het provinciekapittel van afgelopen september is besloten om binnen Indonesië zelf nieuwe communiteiten te beginnen op het eiland Ternate, van waaruit Nederlandse broeders ooit hun missie in Papoea zijn begonnen, en in Tanah Toraja op het eiland Sulawesi. In de gesprekken, ook met de novicen, breng ik dan de mogelijkheid van Nederland ter sprake.

Aansluitend aan ons gesprek bezoeken we het kerkhof, waar onder anderen Jan Sjerps en Henk van Mastrigt als laatst overleden Nederlandse broeders begraven liggen.

Tegen het einde van de ochtend hebben we een ontmoeting met de pre-postulanten. Voor kandidaten die niet op een eigen college zijn geweest is er een pre-postulaat om hen beter te leren kennen en om hen bij te spijkeren, wanneer zij een gebrekkige scholing hebben gehad. Dat geldt met name voor kandidaten uit het binnenland, waar de kwaliteit van het onderwijs vaak zeer matig is. Onveilige situaties vanwege de regelmatig oplevende strijd tussen de bevrijdingsbeweging en het sterk aanwezige Indonesische leger heeft gekwalificeerde en gemotiveerde leerkrachten doen vertrekken.

In gesprek met GVES-medewerkers

In de namiddag spreken we met medewerkers van Gerechtigheid, Vrede en Eerbied voor de Schepping. Op het provinciekapittel is besloten om het voormalige secretariaat om te zetten naar een communiteit van vier medebroeders, die de verschillende waarden van GVES willen behartigen op basis van een geleefde situatie. Een boeiend project. Het is een serieuze investering van de provincie.

Wat betreft het opkomen voor gerechtigheid en vrede in Papoea verleent oud-medebroeder Theo van den Broek een belangrijke ondersteuning met het bijhouden van onrechtmatig optreden en behandelen van de oorspronkelijke bevolking van Papoea. Het blijft een delicate zaak om dit aan de orde te stellen omdat zowel de Papoease bevrijdingsbeweging als het leger, die beide geweld niet schuwen, kritisch meekijken. Voor Franciscans International is de situatie in Papoea een belangrijk aandachtsveld.

Enkele dagen later zullen we aanwezig zijn bij de officiële inwijding van de ruimten van de GVES-communiteit.

We bezoeken een van de kindertehuizen, Polomo, die vanaf 1992 door medebroeder Nico Dister zijn opgericht om weeskinderen en halfwezen, verwaarloosde jeugd en kinderen uit de armste gezinnen op te vangen. Vanuit deze huizen worden zij begeleid naar passend onderwijs in de omgeving. Deze opvanghuizen en nog andere projecten zijn nu ondergebracht in een Stichting, waar medebroeder Nico Dister als laatste Nederlandse missionaris een mede-dragende kracht blijft. Sinds enkele jaren is er een jongere medebroeder, die zorg draagt voor de opvang en begeleiding van de kinderen in Polomo.