Geschiedenis

Voormalig klooster te Tielt

Op deze pagina kunt u meer lezen over onze geschiedenis als minderbroeders in de Lage landen.

Van 1217 tot 1800
Op het kapittel van Pinksteren 1217 zendt Franciscus zijn broeders uit naar alle windstreken. De eerste plaats in Nederland waar broeders zich vestigen
is ’s-Hertogenbosch; dat is in 1228. In snel tempo worden in alle belangrijke handels- en industriesteden kloosters gesticht. Het klooster in de bisschopsstad Utrecht wordt het hoofdklooster. Na een betrekkelijk rustige periode volgt een tweede vestigingsperiode vanaf ongeveer 1435: 17 kloosters verspreid over de Nederlanden.

Met de komst van de Reformatie worden de broeders uit de kloosters in Holland en Zeeland verdreven en sommigen zelfs vermoord, onder wie 11 van de 19 martelaren van Gorcum. In het Zuiden van het land blijven de kloosters behouden, vanwaaruit apostolaat en pastoraat worden beoefend. Daar waar de broeders verdreven zijn, betrekken zij al snel weer pastorieën en verzorgen de eredienst in schuilkerken. Het leven op de pastorieën verschilt hemelsbreed met dat in de kloosters. De twee wijzen van leven zullen bepalend zijn voor de verdere ontwikkeling van de provincie.

Voormalig klooster te Maastricht

Minderbroedersklooster Hasselt

Een tijd van verval en herstel
Door tegenwerking van de overheid, treedt er in de eerste helft van de negentiende eeuw een tijd van verval in. Het aantal franciscanen neemt drastisch af. Aan deze periode komt een einde wanneer in 1853 – het jaar van het herstel van de Bisschoppelijke Hiërarchie – de zelfstandige Nederlandse provincie wordt opgericht. In 1867 worden de Martelaren van Gorcum de patroonheiligen van de provincie.

Groei in aantal en expansie van werkzaamheden gaan hand in hand en het werkterrein overschrijdt de landsgrenzen. Missiegebieden worden aangenomen: China, Brazilië, Brits-Indië (later gedeeld in India en Pakistan), Indonesië en (in 1937) het huidige Papua.

In Nederland zijn de broeders vooral werkzaam in parochies in de grote en middelgrote steden van ons land. Om ook minder draagkrachtigen middelbaar onderwijs te bieden worden middelbare scholen opgericht: o.a. Heerlen, Leiden, Rotterdam. Daarnaast kom je de namen van broeders tegen in alle geledingen van het katholiek maatschappelijk leven.

Ook de eigen opleidingshuizen vragen in deze jaren de nodige inzet van de broeders, als docenten en verantwoordelijken voor de vorming van jonge broeders.

Op het gebied van de zielzorg worden initiatieven geboren in met name – kerkelijk gezien – diasporagebieden: Noordoost Nederland, Noordholland-Noord. Een oriëntatie op de oecumene is daarbij een belangrijk aspect. De daar verspreid wonende broeders vormen regionale communiteiten.

De martelaren van Gorcum worden opgehangen.

Het Bonaventuracollege in Leiden

Historische foto minderbroedersklooster Megen

Ansichtkaart van het Minderbroedersklooster te Megen

Het Minderbroedersklooster te Weert is nu Zorgcentrum Hieronymus.

De kentering – 1967
In de Rooms-Katholieke Kerk en met name ook in de Nederlandse Kerkprovincie is van alles gaande. Mede onder invloed van het Tweede Vaticaans Concilie is er sprake van veranderingen op het terrein van de geloofsbeleving. Dit vindt zijn weerslag in het teruglopen van het aantal nieuwe broeders. In 1967 valt het besluit de eigen opleiding te beëindigen en deze samen te voegen met onder meer die van de bisdommen Utrecht en Groningen in wat nu de Tilburg School of Theology is, met Tilburg en Utrecht als locaties.

Ook de missies ondervinden de weerslag van deze ontwikkelingen. Maar niet alleen omwille van het teruglopen van het aantal beschikbare missionarissen, ook om meer ideologische redenen wordt planmatig hard gewerkt aan de personele en financiële onafhankelijkheid van de missiegebieden.

Binnen de grenzen van Nederland worden kloosters gesloten en verkocht. Ze worden vaak omgevormd tot zorgcentra, waarbinnen ook de broeders hun woonplek vinden. De scholen worden overgedragen aan Stichtingen voor Katholiek Onderwijs. Ook voor de parochies kan de provincie de opvolging niet meer garanderen en de verantwoordelijkheid daarvoor wordt dan ook aan de bisdommen ‘teruggegeven’.

Het oude minderbroedersklooster te Antwerpen

Vlaanderen
In de negentiger jaren van de 20^e eeuw zijn er al diverse contacten met de St.-Jozefprovincie van de minderbroeders in Vlaanderen. De besturen ontmoeten elkaar met een zekere regelmaat en ook zijn er gezamenlijke bijeenkomsten van gardiaans (en vicarissen). Ook zijn er ontmoetingsdagen voor alle broeders. Er zijn diverse vormen van samenwerking.

Op 23 mei 2013 wordt de Vlaamse provincie een afhankelijke custodie van de Nederlandse provincie. Een aantal afspraken worden gemaakt. Het kapittel van de Nederlandse provincie besluit op 23 mei 2019: “Met respect voor het besluit van de Vlaamse custodie besluit het kapittel om het proces in gang te zetten dat de custodie over drie jaar kan worden opgeheven.” En daarmee vormen de minderbroeders in de Lage Landen vanaf 2022 één provincie.

Verdieping en concentratie
Sterker dan in het verleden is – zowel in de vorming als in het dagelijks leven van de communiteiten – de nadruk komen te liggen op het leven als broeders. Het zijn niet zozeer de werkzaamheden die ons leven bepalen. De manier van leven en de manier van werken zijn de belangrijkste bijdrage die de broederschap aan Kerk en maatschappij te bieden heeft.

Gezien het teruglopend aantal broeders (door overlijden en bijna geen nieuwe broeders), is het noodzakelijk keuzes te doen. Zo is besloten de communiteiten van Megen en van Amsterdam te maken tot plekken waar nieuwe broeders (ook uit Vlaanderen) kunnen ingroeien in het franciscaans-religieuze leven en in dat van de provincie.

In 2018 is in ’s-Hertogenbosch een interfranciscaanse woongroep gestart: een communiteit van minderbroeders, van clarissen en van leden van de orde van franciscaanse seculieren.

De ‘oude provincie’ is voorbij. Veel broeders zien met weemoed om naar dat verleden. Maar jongeren richten hun leven in naar weer nieuwe maatstaven. En daaruit kan – zoals de geschiedenis van de provincie aantoont – steeds opnieuw een vernieuwde broederschap geboren worden.

TOON MEER

Artikelen over onze geschiedenis

Antonius van Padua, kerkleraar

Nederland 80 jaar bevrijd

Het begin van de franciscaanse orde

La Cordelle, een franciscaanse kluizenarij

Coleta en het lege graf in Gent

Twaalf maanden Zonnelied, deel 1: de Umbrische tekst

10 januari 2025

De AMA: Piet Bots vertelt

Influencers voor God: Franciscaanse heiligen

Tentoonstelling Vaticaanse Bibliotheek

14 november 2024

De Nederlandse en Vlaamse minderbroeders franciscanen maken deel uit van een wereldwijde broederschap binnen de Rooms-Katholieke Kerk, gesticht door Franciscus van Assisi (1182-1226). De officiële naam is ‘Orde van de Minderbroeders’. Franciscus koos hiervoor vanwege het ideaal om als broeders van de armen, de ‘minderen’, bezitloos te leven en er helemaal te zijn voor God en behoeftige medemensen. Donaties voor de Provincie van de Minderbroeders Franciscanen in de Lage Landen zijn welkom op IBAN-nummer BE64 4143 0298 1152 (Vlaanderen) en IBAN-nummer NL39 SNSB 0852 3733 76 (Nederland). In Nederland is de orde aangemerkt als een ‘algemeen nut beogende instelling’ (ANBI). Hierdoor genieten donateurs belastingvoordeel.

PROVINCIALAAT MINDERBROEDERS FRANCISCANEN
Van der Does de Willeboissingel 12 | 5211 CB ‘s-Hertogenbosch | tel.: 073 6875615 e-mail: provincialaat@minderbroedersfranciscanen.net

Disclaimer Privacy Preventie ongewenst gedrag