Advent, Kerstmis en… Chanoeka
Achtergronden bij het Joodse lichtjesfeest
Chanoeka, een Joods feest, is op de avond van 14 december 2025 begonnen. Advent en Kerstmis hebben in Chanoeka geen directe Joodse wortels, zoals bij bijvoorbeeld Pasen en Pesach wel het geval is. De datum van Kerstmis is immers gekoppeld aan de heidense midwinterzonnewende. Dat Advent, Kerstmis en Chanoeka dicht bij elkaar vallen is dus toeval, maar ze passen wel goed bij elkaar.
Chanoeka was een minder belangrijk feest totdat Amerikaanse Joden in de negentiende eeuw wat jaloers keken naar de lichtjespracht in christelijke huizen en op straten en pleinen. Zij wilden dat ook. En ineens wisten ze het: zij hadden Chanoeka toch als lichtjesfeest? Vanaf toen werd Chanoeka steeds meer in het openbaar gevierd, dus buiten de synagoge. Dit gebruik waaide al gauw over naar Europa. De Joden namen het ophangen van lichtjes dus van de christenen over. Ook christenen kunnen er iets van leren.
Een onmogelijke opdracht?
Als een van de weinige feesten binnen het Jodendom komt Chanoeka niet voort uit de Tenach. Het feest is ingesteld naar aanleiding van een verhaal in de boeken van de Makkabeeën. Dat vertelt over een moeilijke periode uit de Joodse geschiedenis. De Joden worden in hun geloofsuitingen onderdrukt door de Grieken. Op een gegeven moment veroverden die zelfs de Joodse Tempel en ontheiligden die. Dit was de druppel voor de Joden. Ze komen, onder leiding van Judas, een man uit het hogepriesterlijk geslacht van de Makkabeeën, in opstand en heroveren de Tempel. Om de Tempel opnieuw in te wijden, is het nodig dat de grote Menora, de zevenarmige kandelaar, acht dagen brandt op heilige olie. En daar zit het probleem. Er wordt slechts een klein vaatje heilige olie gevonden, een dag voorraad. En om olie te heiligen, hebben ze de Tempel nodig.
Toch steken ze hoopvol de Menora met de olie uit het vaatje aan. Hij brandt een dag, en tot hun vreugde nog een dag, en dan nog een en nog een. En ja, het wonder geschiedt: de Menora blijft acht dagen branden, de Tempel is opnieuw ingewijd.





cc-Wikimedia/Husky

